Została przygotowana przez Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN we współpracy z Ministerstwem Spraw Zagranicznych RP.
Polacy – bezpośredni świadkowie Zagłady – poddawani byli brutalnemu terrorowi wojny i jednocześnie skonfrontowani zostali z okrucieństwem eksterminacji dokonywanej na ich sąsiadach Żydach. Człowieczeństwo Polaków zostało wystawione na próbę. Większość z nich pozostała wobec Zagłady bierna. Byli i tacy, którzy współpracowali z Niemcami, szantażowali i wydawali ukrywających się Żydów. Na udzielanie pomocy decydowali się tylko niektórzy. W okupowanej przez Niemców Polsce groziła za to kara śmierci. Ratujący działali więc w warunkach wyjątkowo trudnych – w pełnej konspiracji, w strachu, często także przed sąsiadami. Podejmując decyzję o niesieniu pomocy, ratujący wiedzieli, że mogą podzielić tragiczny los osób ratowanych. Dzięki tej heroicznej postawie w Polsce udało się ocalić kilkadziesiąt tysięcy Żydów.
W wystawie fakt ratowania Żydów pokazany jest w szerszym kontekście historycznym – na kolejnych panelach omawiane są zagadnienia specyfiki okupacji niemieckiej na ziemiach polskich, podziału przestrzeni miast na getta i „stronę aryjską”, sankcji grożących za udzielanie pomocy Żydom. Pokazane są motywacje osób niosących ratunek, działalność polskiego podziemia, Rządu RP na uchodźstwie, a także księży i zakonnic na rzecz ratowania Żydów.
W narracji wystawy rolę przewodnią pełnią jednak jednostkowe losy polskich ratujących – przede wszystkim tych odznaczonych przez Instytut Yad Vashem w Jerozolimie tytułem Sprawiedliwych wśród Narodów Świata. To poprzez ich biografie – ich twarze i opowieści – przekazywane jest wszystko to, co w czasach wojny i Zagłady świadczyło zarówno wielkości człowieka, jak i jego podłości.
W treści wystawy poruszana jest również kwestia obecności tematyki Sprawiedliwych we współczesnym polskim dyskursie publicznym. Od niemal trzydziestu lat, od upadku komunizmu w 1989 roku, trwa w Polsce przywracanie pamięci o polskich Żydach. Tym samym analizowane są stosunki polsko-żydowskie w czasie II wojny światowej. Trwają dyskusje nad tym, czy Polacy mogli bardziej pomóc Żydom i czy zrobili wszystko, by poinformować świat o ich eksterminacji.
W wystawie wykorzystano bezcenną kolekcję przeszło 400 wywiadów z ostatnimi żyjącymi w Polsce Sprawiedliwymi wśród Narodów Świata, a także ocalałymi z Zagłady, które od 2007 Muzeum POLIN zbiera w ramach projektu „Polscy Sprawiedliwi – Przywracanie Pamięci”. Historie pomocy publikowane są na portalu www.sprawiedliwi.org.pl.
Wystawa, dzięki współpracy z licznymi placówkami dyplomatycznymi na świecie, przetłumaczona została na wiele języków: angielski, bułgarski, chiński, niemiecki, rosyjski, hiszpański, ukraiński, włoski, węgierski i litewski i od ponad pięciu lat podróżuje po Europie i świecie. Pierwszy pokaz miał miejsce w siedzibie UNESCO w Paryżu w 2013 roku. Dotychczas wystawa pokazywana była także m. in. w Nowym Jorku, Hawanie, Melbourne, Szanghaju, Moskwie, Madrycie, Berlinie, Wilnie i w Warszawie.

Zobacz: Historia rodziny Kiszłów

źródło: Centrum Trzech Kultur w Suchowoli

opr.WZ