Był to pierwszy tego typu eksperyment na świecie; nikt wcześniej nie badał bowiem wpływu dymu papierosowego na procesy fizjologiczne roślin. Naukowcy skupili się na dwóch gatunkach: fasoli i konopiach.
Jak poinformowali PAP przedstawiciele SGGW, z literatury wiadomo, że negatywny wpływ papierosów na ludzki organizm może być różny, a zależy od wielu czynników, m.in. składu chemicznego, sposobu dostarczania substancji do organizmu, ilości wydzielanych substancji toksycznych czy kondycji zdrowotnej danej osoby.
Jednak ogólnie można stwierdzić, że największą szkodliwość wykazują papierosy klasyczne. W trakcie ich spalania wydziela się ponad 7 tys. substancji chemicznych, w tym ok. 70 rakotwórczych, takich jak formaldehyd, benzen i arsen. Dym tytoniowy zawiera również tlenek węgla, smołę oraz duże ilości nikotyny, która ma właściwości uzależniające. Smoła gromadzi się w płucach, co zwiększa ryzyko chorób serca, raka płuc i schorzeń układu oddechowego.
Jeśli chodzi o popularne w ostatnich latach podgrzewacze tytoniu, to działają na zasadzie podgrzewania wkładu z tytoniem do temperatury, w której uwalniane są aerozole, ale nie dochodzi do jego spalania. Dzięki temu wydzielane ilości toksycznych substancji są nieco mniejsze niż w tradycyjnych papierosach. Jednak, co wykazały liczne badania, wyroby takie nadal zawierają nikotynę i różne szkodliwe substancje, dlatego także mogą prowadzić do uzależnienia i problemów zdrowotnych.
Alternatywą dla podgrzewaczy są e-papierosy, czyli urządzenia, w których zawierająca nikotynę ciecz zostaje podgrzana, wytwarzają się opary, które użytkownik może wdychać. Ponieważ nie zawierają tytoniu, wydzielają mniej substancji toksycznych niż papierosy tradycyjne. Jednakże ich niektóre składniki mogą rozkładać się w wysokich temperaturach tworząc szkodliwe związki, takie jak formaldehyd i acetaldehyd. Dodatkowo, zawarte w e-papierosach substancje smakowe mogą mieć negatywny wpływ na zdrowie układu oddechowego. Istnieje również ryzyko, że osoby palące e-papierosy mogą uzależnić się od nikotyny.
Badacze z Instytutów Biologii oraz Inżynierii Środowiska SGGW, a także Instytutu Nauk o Środowisku UJ przeprowadzili badania dotyczące analogii między reakcjami roślin i człowieka na czynniki środowiskowe i bodźce zewnętrzne. Jego częścią było sprawdzenie, czy dym tytoniowy pochodzący ze wszystkich trzech wymienionych wyżej źródeł może wpływać na kondycję roślin, a szczególnie na proces fotosyntezy.
Okazało się, że tak - niezależnie od źródła dymu i gatunku roślin już po dwóch godzinach ekspozycji obserwowano negatywny wpływ dymu papierosowego na wydajność fotosyntetyczną badanych okazów.
U fasoli dym z klasycznego papierosa oraz podgrzewacza tytoniu wywoływał w tym czasie negatywne zmiany w przebiegu tzw. krzywej indukcji fluorescencji chlorofilu (OJIP), mogące świadczyć o zakłóceniach w transporcie elektronów między fotosystemami oraz na hamowanie redukcji pierwszych akceptorów fotosystemu I. Dym z jednorazowego e-papierosa działał podobnie, lecz nie identycznie - powodował zmiany w innej fazie wspomnianej krzywej, co może wskazywać na blokowanie początkowych procesów fotochemicznych oraz uszkodzenie centrów reakcji fotosystemu II.
U konopi negatywne zmiany były widoczne we wszystkich fazach krzywej OJIP.
Po 24-godzinnej ekspozycji na dym u roślin fasoli większość parametrów świadczących o wydajności aparatu fotosyntetycznego uległa negatywnym zmianom, przy czym klasyczny papieros i podgrzewacz tytoniu miały na nie bardziej negatywny wpływ niż e-papieros.
U konopi negatywne oddziaływanie na wartości poszczególnych parametrów związanych z fotosyntezą było porównywalne, jednak w tym przypadku naukowcy nie stwierdzili różnic między poszczególnymi typami papierosów.
Jak podsumowali przedstawiciele SGGW, badania te pokazały, że palenie papierosów, w tym z e-papierosów i podgrzewaczy tytoniu, ma - tak samo jak to jest u ludzi - negatywny wpływ na zdrowie roślin. Szkodzi im zakłócając kluczowe procesy fizjologiczne, takie jak fotosynteza. (PAP)
opr./EB/