NIK zaleca organom odpowiedzialnym za ochronę środowiska jak najszybsze doprowadzenia do zgodnego z prawem zagospodarowania odpadów na tym składowisku.

Niepokojąca była skala zaniechań, błędów i nieprzestrzegania porządku prawnego przez organy ochrony środowiska, zwłaszcza przez Starostwo w Sokółce, które pełniło kluczową rolę w procesie oceny i dostosowania starej części składowiska odpadów w Karczach do obowiązujących przepisów. Od zarządzających składowiskiem nie wyegzekwowano zainstalowania tam podstawowych urządzeń zabezpieczających przed negatywnym wpływem na środowisko, a w szczególności zapobiegających zanieczyszczeniu wód powierzchniowych i podziemnych, gleby i ziemi oraz powietrza (tj. izolacji syntetycznej, systemu drenażu wód ociekowych, instalacji do odprowadzania gazu składowiskowego).

Znaczne zagrożenie dla bezpieczeństwa ekologicznego okolic składowiska oraz ryzyko wystąpienia skutków negatywnych dla bezpieczeństwa środowiska oraz zdrowia i życia ludzi spowodowały też pozwolenia na działalność w zakresie magazynowania i gospodarowania odpadami na terenie składowiska, które 29 czerwca 2007 r. i 26 czerwca 2009 r. wydał – z rażącym naruszeniem prawa - Starosta Sokólski. W decyzjach tych nie określono m. in. sposobu oraz rodzajów magazynowanych odpadów.

Nie najlepiej z problemem składowiska odpadów w Karczach radził sobie także Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska, który po swoich kontrolach również nie podjął właściwych działań dotyczących użytkowania starej części składowiska. W latach 2007 - 2009 (do 1 lipca) Inspektorat nie wydał decyzji w sprawie wstrzymania użytkowania tej części składowiska, a później nie podjął działań w celu wstrzymania oddania do użytkowania kwatery do składowania odpadów na nowej części składowiska, która nie została wyposażona w część wymaganych środków technicznych chroniących środowisko. Działalność zarządcy na nowej części składowiska została wstrzymana 6 sierpnia 2015 r., jednak po roku wykonanie tej decyzji wstrzymał sąd administracyjny.

Niewystarczający i nieskuteczny, a zatem stwarzający potencjalne zagrożenie dla środowiska był też nadzór Marszałka Województwa Podlaskiego nad prowadzeniem przez ZZO Euro-Sokółka rekultywacji i monitoringu zamkniętej od sierpnia 2011 roku starej części składowiska. Spółka nie zakończyła rekultywacji w terminie, a mimo to Marszałek nie kontrolował prawidłowości wykonania decyzji o zamknięciu tej części składowiska i nie zastosował środków egzekucyjnych.

Marszałek wydał dwie decyzje w sprawie naliczenia kar (opłat podwyższonych) za składowanie odpadów na terenie działek leśnych w miejscowości Karcze. Do czasu zakończenia kontroli decyzja z 2012 roku (o naliczeniu opłat za 2011 rok), na skutek wniesionych przez Spółkę środków odwoławczych, nie stała się ostateczna. Z kolei postępowanie w sprawie naliczenia opłaty za I półrocze 2012 roku było prowadzone opieszale i nierzetelne. W konsekwencji decyzja w tej sprawie została wydana po upływie dwóch lat i siedmiu miesięcy od powzięcia informacji o składowaniu odpadów, a stała się ostateczna dopiero w 2016 roku (po upływie ponad czterech lat). Do czasu zakończenia kontroli NIK Marszałek nie wszczął egzekucji w celu dochodzenia tej opłaty, z uwagi na konieczność poniesienia znacznych kosztów, zaś inne czynności podejmowane w celu ustalenia majątku Spółki i wyegzekwowania opłaty były nieskuteczne.

Gmina Sokółka nie zapewniła sobie możliwości skutecznego nadzoru nad gospodarowaniem odpadami na składowisku w Karczach ani współdecydowania o działaniach spółek zarządzających tym składowiskiem, bowiem do 28 marca 2014 r. miała w tych podmiotach zaledwie 25 proc. udziałów, a od tej daty w ogóle nie była już ich udziałowcem. W konsekwencji nie zapobiegła niewłaściwemu prowadzeniu rekultywacji starej części składowiska i nieprawidłowej eksploatacji jego nowej części, na których zgromadzono odpady o nieustalonej dotychczas ilości, jak również - ze względu na brak instalacji do monitorowania starej części składowiska - o nie do końca znanym składzie i stopniu szkodliwości dla środowiska.

Gmina nie wyegzekwowała od podmiotów zarządzających składowiskiem w Karczach wybudowania regionalnej instalacji przetwarzania odpadów komunalnych („RIPOK”) i nie skorzystała z uprawnienia do rozwiązania umów dzierżawy ponad 23 ha terenu składowiska. Zaniechała też dochodzenia kary umownej w kwocie 1,5 mln zł z tytułu niewykonania przez Spółkę z o.o.

Nowa Ekologia umowy o współpracy w zakresie budowy RIPOK (roszczenia można było zaspokoić choćby z weksla in blanco Spółki na kwotę 3 mln zł). Gmina Sokółka nie podjęła też wszystkich możliwych działań w celu dochodzenia od spółek zarządzających składowiskiem zaległości, głównie z tytułu czynszu dzierżawnego i przyjmowania odpadów na stare składowisko, które na dzień 13 września 2016 r. osiągnęły 1 milion 104 tys. zł.

Wnioski
W świetle ustaleń kontroli NIK wnioskowała do Burmistrza Gminy Sokółka między innymi o doprowadzenie do właściwego i zgodnego z obowiązującymi przepisami zagospodarowania odpadów na starym i nowym składowisku oraz o podjęcie właściwych działań w celu realizacji zadań Gminy, nieskutecznie wykonywanych przez ZZO Euro-Sokółka.

Do Marszałka Województwa Podlaskiego wnioskowano o prowadzenie kontroli procesu rekultywacji i monitoringu składowiska Karczach oraz o niezwłoczne podejmowanie działań w celu naliczenia opłat w przypadku powzięcia informacji o składowaniu odpadów na terenie działek leśnych w miejscowości Karcze.

Kontrolę w zakresie prawidłowości działań dotyczących funkcjonowania składowiska odpadów w miejscowości Karcze NIK przeprowadziła - na prośbę Wojewody Podlaskiego - w Wojewódzkim Inspektoracie Ochrony Środowiska w Białymstoku, Urzędzie Marszałkowskim Województwa Podlaskiego, Starostwie Powiatowym w Sokółce i Urzędzie Miejskim w Sokółce.

Składowisko odpadów w miejscowości Karcze znajduje się w gminie Sokółka. Jest zlokalizowane na 11 działkach o łącznej powierzchni 23,85 ha. Stara część składowiska zajmuje 6,05 ha, a nowa 17,8 ha.

Źródło: nik.gov.pl
opr./ppr/